Zgodnie z art. 114 § 1 k.r.o. przysposobić (adoptować) można osobę małoletnią (czyli poniżej 18 roku życia) tylko dla jej dobra. Z tego wynika, że najważniejszą przesłanką dopuszczalności adopcji jest dobro dziecka.
Głównym założeniem adopcji jest zapewnienie dziecku opieki i wychowania, zaś adopcja osoby pełnoletniej nie realizowałaby tej funkcji, dlatego mija się z celem.
Zgodnie z obowiązującymi obecnie w Polsce przepisami, adoptować można wyłącznie dzieci które mają uregulowaną sytuację prawną. To oznacza, że adopcja jest możliwa, kiedy rodzice dziecka:
nie żyją;
zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej;
wyrazili zgodę na przysposobienie dziecka – tzw. zgodę in blanco;
są ubezwłasnowolnieni całkowicie.
W wyniku adopcji ma powstać między adoptującym a adoptowanym silna więź uczuciowa, czyli taka jaka występuje między rodzicami a dziećmi.
Adoptowany musi być osobą małoletnią (czyli mieć mniej niż 18 lat) w dniu składania w sądzie rodzinnym wniosku o przysposobienie. Poza tym jednym wymogiem prawo nie precyzuje żadnych innych cech dziecka, które ma być adoptowane.
Dziecko może być adoptowane niezależnie od jego stanu zdrowia czy stopnia rozwoju, czyli kalectwo czy upośledzenie umysłowe nie są przeszkodą do orzeczenia przysposobienia. W ramach procedury adopcyjnej pracownicy ośrodków zajmujących się adopcją biorą jednak te wszystkie cechy pod uwagę tak, aby dobrać dla dziecka najlepszych opiekunów, gdyż zawsze należy mieć na uwadze, że dobro dziecka jest rzeczą najważniejszą.
Jeśli dziecko, które ma zostać adoptowane ukończyło 13 rok życia do adopcji potrzebna jest jego zgoda. Jeśli odmawia, sąd jest tym związany i nie może orzec adopcji.
Z kolei jeśli osoba, która ma być adoptowana nie ukończyła 13 lat, powinna być wysłuchana przez sąd, jeżeli może ona pojąć znaczenie przysposobienia, czyli może zrozumieć co oznacza i z czym się wiąże adopcja.
Prawo przewiduje jednak wyjątek od tych reguł – sąd może orzec przysposobienie bez zgody dziecka, jeżeli wymaga tego jego dobro, w szczególności, gdy dziecko uważa wnioskodawców za rodziców. Mogą się również zdarzyć sytuacje, że dziecko będzie niezdolne do wyrażenia zgody np. gdy dziecko jest całkowicie ubezwłasnowolnione albo stan rozwoju dziecka uniemożliwia mu zrozumienie z czym się wiąże adopcja.
Należy również pamiętać, że jeśli dziecko, które ma zostać adoptowane ma opiekuna prawnego (który reprezentuje interesy dziecka) bądź ma ustanowionego przez sąd kuratora (na wniosek ośrodka adopcyjnego) – do adopcji potrzebna jest zgoda opiekun prawnego bądź kuratora.
Jednakże w szczególnych okolicznościach, jeśli wymaga tego dobro dziecka sąd może orzec przysposobienie wbrew woli opiekuna.
apl. adw. Marta Kaczmarek
