Sąd rodzinny przed wydaniem orzeczenia o przysposobieniu określa sposób i okres tzw. osobistej styczności (inaczej zwany okresem preadopcyjnym) kandydatów na rodziców adopcyjnych z dzieckiem. Wydanie przez sąd takiej zgody umożliwia kandydatom zabranie dziecka do swojego domu i przejęcie nad nim bezpośredniej opieki.
Orzeczenie okresu osobistej styczności nie jest obowiązkowe w każdej sprawie. Nie będzie stosowane w przypadku adopcji wewnątrzrodzinnych (zwłaszcza pasierbów), a także wówczas, gdy dziecko jest wychowywane przez kandydatów (np. w rodzinie zastępczej).
Celem tego okresu jest przede wszystkim budowanie więzi między rodzicami a dzieckiem, głębsze poznawanie siebie, wzajemnych oczekiwań a także upewnienie się czy planowane przysposobienie dobrze rokuje na przyszłość, a tym samym zapobieganie tragediom z powodu zbyt pochopnie podjętych decyzji o adopcji.
Oczywiście pracownicy ośrodka adopcyjnego wspierają kandydatów: odwiedzają rodzinę, obserwują rodzące się więzi emocjonalne, służą pomocą, udzielają wskazówek. Poza tym sporządzają sprawozdania z przebiegu kontaktów w czasie okresu preadopcyjnego.
Czas trwania osobistej styczności ustala sąd. Zazwyczaj trwa on od kilku do kilkunastu tygodni, to jest do czasu rozprawy sądowej, podczas której sąd orzeknie adopcję.
Osobista styczność ma służyć poznaniu się stron, ale nie musi koniecznie polegać na bieżącej pieczy nad dzieckiem. Jeżeli określenie osobistej styczności nie następuje w formie sprawowania bezpośredniej opieki, określenie sposobu osobistej styczności przysposabiającego z przysposabianym może polegać na określeniu miejsca, czasu i częstotliwości widywania się tych osób.
Koszty związane z utrzymaniem dziecka w okresie preadopcyjnym ponoszą kandydaci na rodziców adopcyjnych.
Ustalenie okresu osobistej styczności przez sąd nie jest obowiązkowe, za wyjątkiem przypadku adopcji zagranicznej. Jeżeli adoptowany ma zamieszkać w innym państwie, adopcja może być orzeczona tylko wtedy, gdy upłynął określony przez sąd okres osobistej styczności kandydatów z dzieckiem na terenie Polski. Sąd określa sposób styczności z dzieckiem (np. odwiedziny dziecka w określonym miejscu i czasie, wspólny wyjazd wakacyjny w Polsce, bezpośrednia piecza nad dzieckiem w miejscu pobytu kandydatów w Polsce).
Obowiązkowy okres preadopcyjny w Polsce stwarza szansę lepszej ochrony dzieci kierowanych do adopcji zagranicznej. Dłuższy kontakt kandydatów z dzieckiem, pozwala sądowi w minimalnym chociaż stopniu kontrolować proces adaptacyjny, co zwiększa prawdopodobieństwo trwałości orzeczonego przysposobienia.
apl. adw. Marta Kaczmarek
